Инфлацијата е привремена, но не и климаворизмот

Климаворизмот е дефиниран како активен избор на храна врз основа на нејзините климатски влијанија, практикувајќи низа прехранбени компромиси што се во полза на планетата

Извор: „Керни“, www.co.kearney.com

И покрај тековната инфлација на цените на храната и економските притисоци, американските потрошувачи сè повеќе размислуваат за влијанијата што нивниот избор на храна ги има врз животната средина. Климаворите штотуку се издигнуваат и повисоките трошоци нема да ги оддалечат од нивната мисија.

Климаворизмот е дефиниран како активен избор на храна врз основа на нејзините климатски влијанија, практикувајќи низа прехранбени компромиси што се во полза на планетата. Тоа е растечки концепт и начин на живот.

Истражувањето на „Керни“ за Денот на планетата Земја (22 Април) во 2023 година, спроведено на 1.000 американски потрошувачи, покажува дека свесноста за влијанието на изборот на храна врз животната средина значително се зголеми во споредба со истражувањето спроведено една година претходно. Според резултатите, 42 отсто од испитаниците во 2023 година изјавиле дека секогаш или речиси секогаш ги земаат предвид влијанијата врз животната средина при донесување одлука за купување, што е зголемување за 18 процентни поени во споредба со 2022 година. Тоа е јасен сигнал дека минатогодишната констатација на „Керни“ дека климаворизмот е движење во подем од ниша-тренд до мејнстрим, веќе стана реалност.

Иако вкусот и цената отсекогаш биле и ќе бидат клучни фактори во одлуките за купување, сепак, бариерата за купување производи со еколошки придобивки се намалува, и покрај постојаната инфлација.

Големата промена

Кога станува збор за храната, вкусот и цената се најважни. Со оглед на тоа што не станува збор за тоа што јадат консументите, туку зошто го прават тој избор на храна, климаворите можат да бидат вегани, вегетаријанци или омнивори (сештојади). Пилешкото месо има помал јаглероден отпечаток од говедското, така што одлуката на потрошувачите да јадат повеќе пилешко со цел да ѝ помогнат на животната средина е добар пример за климаворизам во акција.

Еден од начините да се потврди дека климаворизмот стана мејнстрим е да се анализира влијанието на инфлацијата врз него. Во текот на изминатата година американските потрошувачи се соочија со пораст на цените на храната за 10 отсто, а некои производи (на пример, јајцата) се зголемија за дури 32 отсто. Иако постојат знаци дека инфлацијата почнува да се намалува, разумно е да се претпостави дека цените на храната нема драстично да се намалат, барем не во блиска иднина. Прашањето е: дали климаворизмот е дискрециски трошок?

Истражувањето на „Керни“ покажува дека е точно токму спротивното и потрошувачите буквално ја сфатиле годинешната тема на Денот на планетата Земја – „Инвестирај во нашата планета“. Иако вкусот и цената отсекогаш биле и ќе бидат клучни фактори во одлуките за купување, сепак, бариерата за купување производи со еколошки придобивки се намалува, и покрај постојаната инфлација во прехранбените категории.

Ниту еден пазар не е во вакуум, туку е производ на динамичните интеракции на сите четири двигатели – потрошувачите, регулаторите, производителите и планетата Земја.

Податоците од истражувањето сугерираат дека порастот на климаворизмот е отпорен на инфлацијата и треба да продолжи. Всушност, може да се тврди дека повисоките цени може да им помогнат на потрошувачите да направат подобар избор, односно да го заменат поскапото говедско месо со поекономичното пилешко. Оттука се очекува помасовно усвојување на климаворизмот како начин на живот, што ќе доведе до трансформациска промена во целиот прехранбен систем. Но, дали таа промена ќе биде доброволна или присилна и кој ќе ја води?

За да одговори на ова прашање, „Керни“ создаде четири сценарија што можат да се случат во иднина. Намерата на овие модели е да ги истражуваат можностите, а не да предвидуваат што ќе се случи. Се разбира, ниту еден пазар не е во вакуум, туку е производ на динамичните интеракции на сите четири двигатели што ќе бидат анализирани – потрошувачите, регулаторите, производителите и планетата Земја. Секое од сценаријата ќе третира еден од овие четири пазарни елементи како примарен двигател.

Четири сценарија:

Сценарио 1

Честопати зборуваме за „промена водена од потрошувачите“. Тие може да бидат крајниот трансформациски катализатор, што ги поттикнува компаниите и владите да ја прифатат колективната волја. Факт е дека однесувањето на потрошувачите полека се менува и постојат бројни примери што покажуваат колку можат да бидат влијателни тие промени.

Постојаниот пораст на сегментот органска храна е потенцијална паралела што може да ја гледаме како пример за тоа како променетата свест и однесувањето на потрошувачите може значително да влијаат врз целиот прехранбен систем. Продажбата на органски прехранбени производи во САД се зголеми двојно од 2010 до 2021 година. Земјиштето што се користи за органско производство се зголемува, производителите носат повеќе органски производи на пазарот, а поголемиот дел од продавниците за храна веќе имаат посебни органски оддели. Оттука се очекува и побарувачката за прехранбени производи што се погодни за климата да поттикне создавање на посебни климаворски оддели во продавниците.

Сценарио 2

Иако е огромен придонесот на потрошувачите и на слободните пазари за промени, сепак, понекогаш промените се наложуваат однадвор. Владините регулативи можат да изнудат прилично радикални промени за многу кратко време. Транспортниот сектор е главниот фактор за емисиите на стакленички гасови, а со тоа и за климатските промени, веднаш по прехранбената индустрија. Помасовното прифаќање на електричните возила е добра основа за промени што се благонаклонети кон животната средина. Продажбата на електрични возила на американскиот пазар го зголеми уделот од 1 процентен поен во 2016 година на 5 отсто во 2021 година. Во истата временска рамка европската продажба на електрични возила се зголеми од 1 на 17 отсто.

Тоа не е случајно. Од формирањето во 1970 година, Агенцијата за заштита на животната средина во САД донесува сè построги стандарди за емисии, принудувајќи ја индустријата да ги менува стратегиите и да иновира. Во Европа беа воведени слични регулативи, со уште построги временски рокови. Покрај ограничувањата, владата на САД воведе потрошувачки стимулации во форма на даночни олеснувања за набавка на електрични возила и инвестира во инфраструктура што е потребна за поддршка на овој тип автомобили. Овој пристап, познат како концептот „морков и стап“, на крај ќе ги наведе производителите на автомобили да се оддалечат од производството на автомобили на бензин, драстична промена што ќе ги принуди потрошувачите да ги прифатат електричните возила, без оглед на цената.

Имајќи го предвид уште поголемото влијание на производството на храна врз климатските промени, не е чудно да се замисли иднина во која регулаторите ќе донесат значајни ограничувања, воведувајќи казни за производителите на говедско месо или обезбедувајќи награди за потрошувачите доколку се префрлат на еколошки покорисни извори на протеини.

Кое сценарио ќе се реализира, најмногу ќе зависи од тоа како понатаму производителите на храна и трговците ќе ги променат стратегиите и ќе ги оптимизираат портфолијата.

Сценарио 3

Постојат многу примери на етаблирани индустриски лидери кои стагнираат или пропуштаат нови пазарни можности што произлегуваат од еколошките предизвици. Во Америка, уделот на примарната енергија од обновливи извори се движеше околу 4 проценти до 2001 година, по што следуваше силен пораст, кој потоа забави или стагнира. Обновливите извори сега имаат удел од околу 12 отсто од пазарот на примарна енергија. Компанијата „Некст ера енерџи“ беше еден од предводниците на патот, правејќи паметни инвестиции на почетокот од кривата за прифаќање на обновливите извори на енергија. „Некст ера енерџи“ забележа пораст на приходите од 50 проценти во текот на изминатите 10 години, додека компаниите што беа фокусирани на енергијата базирана на фосилни горива во истиот период забележаа рамни или опаѓачки приходи.

Потрошувачката и регулаторната динамика помагаат да се отвори патот, но ова е јасен пример за тоа како компаниите можат да имаат корист од поттикнувањето промени со иницирање еколошки одговорно однесување во вистинскиот момент, трансформирајќи ја индустријата. Производителите на храна би можеле да почнат да ја намалуваат зависноста или употребата на еколошки штетни состојки. На крајот на краиштата, купувањето е секогаш принуден избор меѓу ограничени опции.

Сценарио 4

Визијата за иднината зависи од промената на контекстот, а ниту еден контекст не е поголем од животната средина. Производството на храна е речиси целосно зависно од природните услови – почва, вода и воздух, температура и отсуство на екстремни временски услови. Дури и без потрошувачите, регулаторите или производителите да го туркаат климаворизмот, може на консументот да му биде наметната промена во начинот на исхрана, што веќе се случува.

Променливите обрасци на врнежи и суши ја намалуваат земјоделската продуктивност, ги деградираат почвите и водните ресурси и го загрозуваат здравјето на добитокот. Една неодамнешна студија на НАСА предвидува дека до 2030 година емисиите на стакленички гасови ќе го намалат глобалниот принос на пченка за дури 24 проценти. Секое влијание врз земјоделството има домино-ефект врз производителите и потрошувачите, ограничувајќи ги опциите и достапноста. Поттикната од трендот кон природни состојки, се зголеми побарувачката на некои суровини (на пример, ванила во зрна). Предизвикувачките услови за одгледување и екстремните временски услови ги намалија приносите, што доведе до глобален недостиг на одредени суровини. На пример, производителите не беа во можност целосно да ја задоволат побарувачката за сладолед или некои видови колачиња.

Иако недостигот на сладолед можеби не е катастрофа за поголемиот дел од потрошувачите, влијанието на животната средина врз прехранбениот систем може да доведе до многу позначајни промени.

Важно е да се запамети дека компаниите не треба да го злоупотребуваат климаворизмот само како вежба за односи со јавноста или за екоманипулација.

Како да се изгради пазар

Пазарите се нуспроизвод на сложените интеракции на потрошувачите со нивните комерцијални средини. Кое сценарио ќе се реализира, најмногу ќе зависи од тоа како понатаму производителите на храна и трговците ќе ги променат стратегиите и ќе ги оптимизираат портфолијата. Сè се сведува на тоа дали претпочитаат тие да водат или да бидат водени.

Како дел од истражувањето на „Керни“ е и прашањето за тоа кое од четирите веродостојни сценарија би можело да биде најверојатно, односно кој треба да биде најодговорен за побрзо да се прифати климаворизмот како начин на живот. Најголемиот дел од испитаниците (42%) одговориле дека промените треба да ги носат преработувачите и производителите на храна. Тоа значи огромна можност за компаниите за диференцијација и зголемување на уделот на пазарот што брзо се развива.

Важно е да се запамети дека компаниите не треба да го злоупотребуваат климаворизмот само како вежба за односи со јавноста или за екоманипулација. Добрите еколошки политики се, или треба да бидат, цврсти принципи на деловното работење.

Како ќе изгледа иднината? Нашите прогнози се дека климаворизмот ќе продолжи да се забрзува бидејќи сè повеќе потрошувачи го вперуваат прстот кон индустријата за да го реши проблемот. Пазарите, особено растечките, не чекаат никого!

За компанијата:

„Керни“ е глобална консултантска фирма за менаџмент, со мрежа од над 3.600 луѓе што работат во повеќе од 40 земји. Соработува со повеќе од три четвртини од 500. најголеми американски компании на листата на „Форчн“, како и со највлијателните владини и непрофитни организации.

Автори на текстот:

Кори Чефин, партнер; Мориц Брејнингер, принципал; Ерика Стјуарт, консултант; Кристина Карлсон, консултант.