Набилдани очекувања и „неочекувана“ реалност

Поминаа 100. дена во кои новата влада се приспособува како е да си на власт, но и ние, граѓаните, да видиме кој правец ќе го фати во практикувањето на власта. И првите впечатоци се дека преземањето на власта е некако млако, внимателно, бавно, нешто што не го очекувавме од ВМРО-ДПМНЕ.

Пишува: Горан Теменугов

Веројатно оваа наша перцепција се должи на споредбата што ја правиме со преземањето на власта во 2006 година кога преку ноќ ВМРО-ДПМНЕ на Никола Груевски промени над илјада директори на институции и почна со реформи на системот и спроведување на своите политики, пред сè, во економијата. Во моментов, ова не е случај.

Сепак, мора да бидеме реални кога правиме споредби меѓу 2006 и 2024 година. Пред 18 години владата на Никола Груевски наследи сосема различна економска слика од сега. Тогашното СДСМ, каде што министер за финансии беше Никола Поповски, остави полна буџетска каса, односно цели 220 милиони евра од продажбата на тогашното Електростопанство на Македонија на австриски ЕВН и економски пораст од 4,5 до 5 % во периодот од 2004 до 2006 година, при минимален буџетски дефицит и минимална буџетска поддршка на стопанството. Ова значи дека порастот на економијата беше поттикнат од политиките, но и од бизнис-заедницата која можеше да го развива својот бизнис.

18 години подоцна, владата на СДСМ, односно министерот беше Фатмир Бесими од ДУИ, остави сосема друга состојба. Дека овој пат беа неодговорни покажува и во која состојба го оставија енергетскиот систем, пред сè, најголемиот и најзначаен енергетски капацитет, РЕК Битола. Оваа термоцентрала која обезбедува најголем дел од базната електрична енергија е пред колапс и е прашање како ќе ја поминеме зимата со нејзините перформанси кои се под знак прашалник.

Значи, лошо е и тоа во многу сектори.   

Ова го знаеше ВМРО-ДПМНЕ. А знаеме дека го знаеше бидејќи додека беше во опозиција, токму тие алармираа на тешката економска состојба. Предупредуваа дека енергетскиот систем се распаѓа и дека е разорен од корупција, дека во државата нема пари и дека мора брзо и решително да се дејствува за да се подобри состојбата и да се заштити животниот стандард на граѓаните. Но, иако ова беше кажано, ВМРО-ДПМНЕ создаваше слика дека со промената на власта брзо, да не кажам експресно ќе се подобри состојбата, дека е доволно да се потенцираат решителноста и оптимизмот за подобрување на состојбата и таа ќе се подобри.

Часовникот отчукува и ако се пропушти можноста за реформи, тоа ќе значат нови четири години изгубени за Македонија, по што останува прашањето за економската одржливост на државава во иднина.

Сепак, реалноста ни покажа дека освен оптимизам, потребно е сериозно работење и транспарентно објаснување на чекорите што треба да донесат, пред сè, стабилизирање на состојбата, па да се почне со пораст. Вака, имаме многу најави, имаме генерални насоки и желби, но тоа не е придружено со конкретизација и, пред сè, со можноста да видиме кој ќе стои зад решавањето на сите насобрани проблеми. Во првите 100 дена од владеењето Владата мораше во клучните сектори директно да претстави како и кој ќе ги решава проблемите. Вака сѐ е концентрирано во Владата, кај премиерот и министрите, но проблемите се толку многу наталожени, што мораше веќе да знаеме кои се приоритетите и кој ќе биде задолжен за нив. Мора да се има фокус и да се оди чекор по чекор бидејќи финансиската состојба не остава простор за широк фронт на дејствување.

Дополнително, токму овој период, поточно наредните две години, се клучни за реформи бидејќи тие може да се спроведат само во период кога владата има голема доверба кај граѓаните, а анкетите покажуваат дека таа е убедлива пред опозицијата. Ова значи дека и да се влечат непопуларни мерки, има доволно време да се анулира падот на рејтингот со чувствување на позитивните ефекти од реформите. Часовникот отчукува и ако се пропушти можноста за реформи, тоа ќе значат нови четири години изгубени за Македонија, по што останува прашањето за економската одржливост на државава во иднина.